Tour-tan ar Gazeg zo un tour-tan savet el lark da Eusa, er mervent d’an enezenn.
Savet e voe an tour-tan etre 1904 ha 1911, gant arc’hant profet gant ur madoberour anvet Charles-Eugène Potron. Emañ war ur garreg vihan anvet "ar Gazeg Kozh", un 300 metr bennak diouzh douar-bras Eusa. Unan eus tourioù-tan brudet enez Eusa eo, gant hini ar C'hreac'h.
Emañ tour-tan ar Gazeg en un tolead arvarus, e-kreiz redoù-mor kreñv ha meur a vag zo aet d’ar strad dre eno : ur vag ha tregont a reas peñse eno etre 1888 ha 1904. Brudet a-walc’h eo peñse al lestr saoz Drummond Castle, a yeas da goll e-pad an noz etre ar 16 hag ar 17 a viz Mezheven 1896, ha ma voe beuzet 258 den.
E 1904 e voe divizet gant ar gouarnamant gall lakaat sevel un tour-tan war unan eus ar c’herreg a oa er mervent da Eusa. Charles-Eugène Potron, un ezel eus ar Société de Géographie de Paris, a oa o paouez mervel, en doa legadet 400 000 lur gall evit sevel un tour-tan dre eno. Asantiñ a reas Ministrerezh al Labourioù Foran d’ar prof-se ha klasket e voe ul lec’h mat evit sevel un tour-tan heñvel ouzh hini ar Maen. Kregiñ a reas al labourioù e dibenn 1904 ha ne voent echuet nemet e 1911. Diaes e veze labourat war ar garreg, abalamour d’ar gwall-amzer, d’ar mareoù, d’ar mor rust ha d’ar c’hasennoù. Er bloavezh kentañ ne voe labouret nemet 52 eurvezh war ar chanter... Hag en e destamant en doa skrivet Charles-Eugène Potron e ranke al labourioù bezañ echuet 7 vloaz goude e varv ! Enaouet e voe an tanlec’h d’ar 15 a viz Here 1911, met ne voe echuet al labourioù diabarzh nemet 3 bloavezh war-lerc’h. Sevel a rae koust hollek al labourioù da 850 000 lur.
E miz Kerzu eus ar bloavezh 1911 e voe mastaret an tour ha faoutet ar gwerennoù. E-pad ar Brezel-bed Kentañ e voe graet labourioù evit sonnaat ha startaat an tour-tan. Evit se e voe lazhet ar gouloù etre miz Kerzu 1917 ha miz Du 1918. E 1934 adarre e voe divizet skorañ an tour war-bouez funioù metal hir staget e strad ar mor.
E miz Gwengolo 1974 e voe ur barrad gwallamzer spontus : torret e voe al letern gant un taol-mor ha redek a reas an dour en diri. Mont a reas an daou ward da gavout repu er gegin. Dont a reas tour-tan ar Gazeg da vezañ emgefreek d’ar 26 a viz Gouere 1991 hag abaoe n’eus gward ebet ennañ ken.
L'Équipier, gant Philippe Lioret e 2004, a ziskouez buhez an diwallerien tourioù-tan, hini ar Gazeg amañ. Emañ Grégori Derangère ha Philippe Torreton e-touez aktourien ar film.
Damwelout a reer ivez ur foto brudet eus tour-tan ar Gazeg er barr-amzer e ranndi serjant Colin Sullivan c'hoariet gant Matt Damon e film The Departed gant ar filmaozer Martin Scorsese.